Buluş

Buluş, yenilik unsurunu kapsayan, bulma ve yaratma ile ilgili bir kavram olup sanayide uygulanabilir nitelikte ve bilinen tekniği aşan teknik gelişmedir.

Patent

Tarım dahil sanayinin herhangi bir alanında uygulanabilen “ Yeni Buluşlar” patent belgesi ile korunur. Sanayi ile ilgili her çeşit yeni buluş patent korumasının kapsamındadır. Örneğin, makinalar, araçlar, aygıtlar, kimyasal bileşikler ve işlemler ile her çeşit üretim usulleri patent belgesi ile korunabilir.

Buluşlara patent verilerek korunabilmesi için aşağıdaki kriterlerin varlığı aranır:

- Sanayiye uygulanabilir olma,
- Yeni olma (yenilik süresi 12 aydır),
- Tekniğin bilinen durumunu aşma.

Keşifler, bilimsel teoriler, matematik metodları, zihni faaliyet ile ilgili ticari, mali ve ekonomik konular, şans oyunları, edebiyat ve sanat eserleri, kamu düzenine ve genel ahlaka aykırı buluşlar gibi konular patent koruması dışında kalmaktadır.

Türkiye’de patentler, inceleme sistemi seçimi yoluyla; incelemesiz patent olarak 7 yıl, incelemeli patent olarak 20 yıl korunabilmektedir.

Faydalı Model

Yeni buluşları korumak için verilen bir başka belge de Faydalı Model Belgesi’dir. Faydalı Model Belgesi ile Patent arasındaki başlıca farklar: yenilik kriteri, koruma süresi, inceleme ve değerlendirme şekli olarak özetlenebilir.

Genel olarak küçük kapsamlı buluşları teşvik amacıyla düzenlenen beyan esaslı bu belgenin koruma süresi 10 yıldır.

Yurt Dışında Koruma

Türkiye'de alınan bir Patent veya Faydalı Model Belgeleri Türkiye Cumhuriyeti sınırları içinde geçerlidir. Bu sebeple, yurt dışında koruma sağlanabilmesi için, talep edilen ülkelerde de başvuru yapılması gerekir. Türkiye'nin de üye olduğu Uluslararası ve Bölgesel Anlaşmalar yoluyla yurt dışında korumaya kolaylık getirilmiştir.

1. Patent İşbirliği Anlaşması

Türkiye, 1 Ocak 1995 tarihi itibariyle Patent İşbirliği Anlaşması’na (PCT) üyedir. Yaklaşık 130 üyesi olan bu anlaşma, Dünya Fikri Haklar Örgütü (WIPO) tarafından yürütülen bir patent başvurusuyla üye ülkelerde tescil imkanı sağlamaktadır.

PCT başvurusu, Türkiye'de yapılan bir patent başvurusunun rüçhanından (öncelik hakkı) yararlanılarak 12 ay içinde yapılabilir ya da direk olarak talep edilebilir. Koruma kapsamı, başvuru sırasında seçilecek ülkeler doğrultusunda belirlenir. Bu sistem kullanıldığında, başvurunun araştırma ve inceleme raporları ve düzeltmeleri tek bir dosya üzerinde yapılır ve 30 aylık süre içinde bu işlemler tamamlanarak, dosya ulusal başvurulara dönüştürülür. Böylelikle, her bir ülke için ayrı ayrı ödenecek raporlama maliyetleri ortadan kalkmış olur.

Faydalı Model koruması olmayan ülkelerde Türkiye’deki faydalı model başvurusuna dayalı olarak patent başvurusu yapılabilmektedir.

2. Avrupa Patenti

Bölgesel nitelikli bu sistem, sözleşmeye üye ülkelerde patent koruması sağlamaktadır. Avrupa Patenti düzenlendikten sonra, koruma istenen ülkelerde ulusal patente dönüştürülür ve bu ülkelerin ulusal yasalarına göre korunur. Bu sistemle başvuru, araştırma, inceleme ve belge verilmesi ile ilgili işlemler bir ofiste yapılmakta ve maliyetler azaltılmaktadır.

Üye ülkeler:

Avusturya, İzlanda, Belçika, İtalya, Bulgaristan, Lihtenştayn, İsviçre, Litvanya, Kıbrıs, Lüksemburg, Çek Cumhuriyeti, Letonya, Almanya, Monako, Danimarka, Hollanda, Estonya, Polonya, İspanya, Portekiz, Finlandiya, Romanya, Fransa, İsveç, Yunanistan, Slovakya, Macaristan, Türkiye, İrlanda. 

Avrupa Patentlerini tanıyan ülkelerdir : Arnavutluk, Bosna ve Hersek, Hırvatistan, Makedonya ile Sırbistan ve Karadağ

Patent Teşvikleri

T.C. vatandaşları ile Türkiye sınırları içerisinde faaliyet gösteren, Türk hukukuna göre kurulmuş ve Türk tabiiyetinde olan şirketler, 23.08.2006 tarihinden itibaren yapılan patent başvuruları için patent teşvik sisteminden yararlanabilmektedirler.
Sadece patent başvurularını kapsayan bu teşvik sisteminde birer yıllık olarak belirlenen teşvik dönemi içerisinde; tüzel kişiler en fazla 20, gerçek kişiler ise en fazla 5 başvuru için teşvik sisteminden yararlanacaklardır. Her yıl yeniden belirlenecek olan teşvik miktarı 2006 yılı için 3000 YTL dir. Patent teşviki için başvurmadan önce; (ulusal, uluslararası veya bölgesel) bir patent başvurusunda bulunmuş olmak gerekmektedir. Patent Başvurusu Teşvik ve Destekleme Esasları; “Ulusal Patent Başvuruların Geri Ödemesiz Desteklenmesi”, “Uluslararası veya Bölgesel Patent Başvurularının İlk Aşamasının Geri Ödemesiz Desteklenmesi” ve “Uluslararası veya Bölgesel Patent Başvurularının Araştırma Raporundan Sonraki İşlem Ücretlerinin Geri Ödemeli Desteklenmesi” ‘ni kapsamaktadır.